بررسی سازگاری و فنولوژی برخی از گونه‌های جنس آویشن در شرایط زراعی

جنس Thymus از خانواده Lamiaceae بیش از 215 گونه مختلف آن در سراسر جهان یافت می‌شود. این جنس در ایران شامل 18 گونه معطر و چند ساله است که از میان آنها 4 گونه انحصاری ایران هستند. گونه‌های مختلف آویشن در صنایع غذایی، دارویی و آرایشی مورد استفاده قرار می‌گیرند. این پژوهش به‌منظور آشنایی با نحوه کاشت، داشت، برداشت، سازگاری و تولید گونه‌های مختلف جنس آویشن برای مصارف سنتی و تأمین مواد اولیه برای کارخانه‌های داروسازی و اسانس‌گیری و کاهش بهره‌برداری بی‌رویه از طبیعت، از سال 1390-1387 به مدت چهار سال در ایستگاه تحقیقات گیاهان دارویی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان یزد به اجرا درآمد. برای این منظور بذرهای 69 اکسشن از گونه‌های مختلف آویشن ارسالی از بانک ژن منابع طبیعی مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور در کرت‌های آزمایشی کشت شد (30 بوته از هر اکسشن). سپس مراحل فنولوژی، میزان استقرار گیاهان و به‌علاوه میزان تولید محصول، سطح تاج پوشش، ارتفاع گیاه، وزن هزاردانه و میزان تولید بذر آنها مورد بررسی قرار گرفت. در این پژوهش از 69 اکسشن کشت شده 8 اکسشن با شرایط اقلیمی ایستگاه سازگار، 28 اکسشن نسبتاً سازگار و 33 اکسشن کمتر سازگار بودند. میانگین درصد بوته‌های استقرار یافته در هر کرت آزمایشی در سالهای 1388، 1389 و1390 به‌ترتیب 75%، 68% و 58% بود. در پایان اجرای طرح حداقل میزان استقرار 7% مربوط به اکسشن XDRNJI (T. lancifolius×T. pubescens) با منشأ استان مرکزی و حداکثر 100% مربوط به اکسشن BHUXDR (T. fedchenkoi×T. pubescens) با منشأ استان زنجان به‌عنوان اکسشن برتر سازگار معرفی شد.